„Dzban roku”

„Dopóty wodę noszą, dopóki im się ucha nie urwą…”. Dzbany, dzbanki, dzbanuszki będą bohaterami wystawy „Dzban roku”, którą można będzie zwiedzać od 6 czerwca w Muzeum Narodowym w Szczecinie – Muzeum Historii Szczecina. Ekspozycja obejmować będzie blisko sto zabytków: w większości z zasobów Działu Etnografii Pomorza, kilka obiektów z Muzeum Historii Szczecina oraz średniowieczne kruże ze zbiorów Działu Archeologii.

Dzbany w gospodarstwie domowym wykorzystywane były do wielu celów: przenoszenia i przechowywania płynów, jako naczynia stołowe. Pełniły również funkcję dekoracyjną. Wielość zadań miała zasadniczy wpływ na różnice w wielkości, kształcie, technice wykonania i zdobnictwie. Wśród eksponatów, które pojawią się na wystawie, znajdują się dzbanki gliniane, kamionkowe, fajansowe, porcelanowe oraz szklane. Dużą część kolekcji stanowią dzbany wykonane techniką garncarską, nie brakuje jednak też wyrobów fabrycznych. Zwiedzając ekspozycję, goście będą mogli zobaczyć zarówno małe dzbanuszki na śmietankę czy mleko, których wysokość nie przekracza kilkunastu centymetrów, jak i duże, wysokie, pękate dzbany na wodę.

Szczególnie godnym uwagi eksponatem jest dzban z 1807 roku, należący do kolekcji szczecińskiej ceramiki białej.

Impulsem do stworzenia wystawy poświęconej dzbanom było zwycięstwo tego słowa w organizowanym przez Wydawnictwo Naukowe PWN plebiscycie „Młodzieżowe Słowo Roku 2018”. Termin „dzban” w podstawowym znaczeniu odnosi się do naczynia zaopatrzonego z jednej strony w ucho, z drugiej w zwężany dziobek. Współcześnie, w dobie mediów społecznościowych, otrzymał, za sprawą popularnych twórców internetowych, nowy sens. Stał się określeniem trochę śmiesznym, trochę prowokacyjnym i – co ważne – niewulgarnym osoby niezbyt lotnej i mało inteligentnej. Określenie to, choć bywa używane w znaczeniu negatywnym, częściej pojawia się w sensie pieszczotliwym lub żartobliwym.

O popularności słowa „dzban” świadczy zarówno to, że internauci prześcigają się w podawaniu jego definicji i szukaniu do niego nawiązań, jak i fakt, że zainteresowali się nim językoznawcy, którzy w wieloznaczności i dźwięczności wyrazu dopatrują się przyczyn fenomenu.

Kariera, jaką obecnie robi słowo określające to praktyczne i znane od dawna naczynie codziennego użytku, stała się punktem wyjścia do stworzenia muzealnej ekspozycji o dzbanie.

Wystawie towarzyszyć będzie plebiscyt. Każdy zwiedzający może wziąć w nim udział, typując dzban, który najbardziej mu się spodoba. Naczynie z największą liczbą głosów otrzyma tytuł Dzbana Roku.

„Dzban roku”
7 czerwca – 8 września 2019

Wernisaż: 6 czerwca 2019, 18.00